Creatief denken: doe maar gek, doe je al gewoon genoeg

‘Doe maar gek, dan doe je al gewoon genoeg’. Zo luidde de naam van een workshop Creatief denken die ik tijdens een inspiratiedag volgde. Mijn thema van de dag: nieuwe dingen ervaren en nieuwe mensen ontmoeten. De titel prikkelde mijn nieuwsgierigheid. Waarom? Dat zal ik je uitleggen. Creatief denken is niet gebaat bij gewoontedieren. Je kunt elke route die van A naar B loopt wel via een rechte weg afleggen, soms is het veel prettiger om een kronkelweg te nemen of een zijstraat in te slaan. Fantasie  brengt je tenslotte overal. Dat had Einstein goed gezien.

Innerlijk versus uiterlijk

Waarom is ‘Gek’ ongewoon en wanneer wordt ‘Gek’ gewoon? Deze twee vragen stonden tijdens de workshop Creativiteit centraal. Een van de cursisten – laat ik haar gemakshalve Suzanne noemen – vertelde dat  deelname voor haar een overwinning was. Vooral op haarzelf. Haar tweelingzusje was ooit zonder complicaties ter wereld gekomen. Suzanne zelf had bij haar geboorte zuurstofgebrek gehad. De consequentie hiervan was dat ze moeilijk liep. Sinds haar jeugd had Suzanne daardoor een minderwaardigheidscomplex.  Innerlijk en uiterlijk waren continu met elkaar in strijd. Innerlijk was Suzanne een intelligente, warme persoonlijkheid. Uiterlijk keken (sommige) mensen op haar neer. Tegen die bevooroordeelde blik vocht zij al heel haar leven.

Silly walks

Suzanne hield ons tijdens de workshop Creativiteit een prachtige spiegel voor. Vooral toen de oefening ‘Silly Walks’ op het programma stond. De oefening was geïnspireerd op het filmpje ‘Ministry of Silly Walks’ van Monthy Python. Hierin vertolkt John Cleese op onnavolgbare wijze de minister van het departement ‘Vreemde loopjes’. Een man wil graag subsidie aanvragen voor een ‘silly walk’, maar krijgt nul op het rekest, omdat zijn loopje niet ‘silly’ genoeg is. Twee minuten later liepen we allemaal zo vreemd mogelijk door de cursusruimte. Het was gewoon een gekke boel. Soms hadden we allemaal ons eigen vreemde loopje, soms traden we in elkaars voetsporen. Als eerbetoon aan Monty Python en John Cleese hebben Niels van Swaemen & Kaspar van Leek van Studio Giftig uit Veldhoven de ‘Silly Walks’ vereeuwigd in de Dommeltunnel in Eindhoven.

Het vreemde loopje van mijn vader

Tijdens de oefening dacht ik aan mijn vader, die had ook een ‘silly walk’. Zodoende kon ik me een beetje voorstellen wat Suzanne in haar jeugd voelde. Mijn vader had op 20-jarige leeftijd een omgezaagde boom op zijn voet gehad. De spoedoperatie was niet helemaal gelukt, waardoor hij met zijn rechterbeen trok. De kleine handicap van mijn vader was mijn achilleshiel. Op straat mochten ze alles tegen me zeggen, maar van mijn vader bleven ze af. Zo gezegd, zo gedaan. Op nieuwjaarsochtend 1977 kreeg ik van een vervelend buurjochie een rotje naar mijn hoofd geslingerd. Ik schrok me wezenloos en zei: ‘Ik zal mijn vader eens langs sturen’. Zijn reactie zorgde ervoor dat bij mij de stoppen doorsloegen: ‘Die manke pa van jou heeft altijd wat te zeiken’, zei hij met een grijns op z’n gezicht. Twee seconden later zat ik bovenop hem. De grijns veranderende in een grimas. De frisse ochtendblos op zijn wangen werd bleker en bleker. Gelukkig konden toegesnelde buurtgenoten ons uit elkaar trekken, anders had één van ons tweeën het niet meer kunnen navertellen. De aanvaring is al lang vergeven en vergeten: jaren later hebben we er smakelijk om gelachen.

Gek doen en carnaval

In het Katholieke zuiden ben ik opgegroeid met een geweldige traditie: carnaval. Verkleed en geschminkt mag je 4 dagen gek doen en uit de ban springen. ‘Silly walks’ zijn tijdens carnaval heel gewoon. Van boven de rivieren volgen ze onze verrichtingen met argusogen. Hoewel ik mezelf graag in het feestgedruis stort, kan ik de ‘Noorderling’ geen ongelijk geven. Waarom lopen we 4 dagen uit de pas en proppen we ons de rest van het jaar in een beknellend keurslijf? In de eerste alinea van dit blog heb ik Einstein niet voor niks aangehaald. Had deze natuurkundige de relativiteitstheorie uitgevonden als hij de gebaande paden bewandeld had? Of als hij na 3 mislukte pogingen de spreekwoordelijke pijp aan Maarten had gegeven? Of wat dacht je van Thomas Edison. Zou hij de gloeilamp hebben uitgevonden als hij na 10.000 pogingen gestopt was?

Tips voor creatief denken

Een ’te gekke’ invalshoek en creatief denken zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Jammer genoeg komen goede ideeën niet aanwaaien. Daar moet je wel wat voor doen. Vaak is 95% transpiratie nodig om tot 5% inspiratie te komen. Hoe kom je nu in een creatieve bui? Graag zet ik 10 beproefde tips op een rij om de ideeënstroom op gang te brengen:

• Reken af met het misverstand ‘Ik ben niet creatief’: ook jij bent creatief. Creatief denken vraagt alleen om een andere manier van denken en kijken. Deze omslag kost bloed, zweet en tranen. Sta je hier voor open?
• Wees geen kuddedier en verlaat je geitenpad: als je altijd alles op dezelfde manier doet, sta je niet open voor nieuwe impulsen en ideeën. Als je een andere route (wandelend, fietsend of met de auto) neemt, opent zich een ander blikveld.
• Zorg voor een creatieve omgeving: blijf niet achter je beeldscherm zitten, zet je mobiele telefoon uit en creëer een creatieve omgeving om te brainstormen: richt een speciale ruimte in of kies voor de vrije natuur.
• Denk ‘out-of-the-box’: creatief denken vereist een andere invalshoek. Probeer eens vanuit het perspectief van een ander naar hetzelfde onderwerp te kijken. De ‘denkhoeden’ van Edward de Bono kun je hiervoor goed gebruiken.
• Verlaat je comfortzone: wees niet bang dat je iets niet kunt. Neem een voorbeeld aan de lijfspreuk van Pippi Langkous: ‘Ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk wel dat ik het kan’.
• Pluk de vruchten van kruisbestuiving: als je in je eentje brainstormt, blijft het aantal ideeën beperkt. Brainstorm je in groepsverband dan krijg je een stortvloed aan ideeën.
• Leg je ingevingen vast: dagelijks krijg je bewust en onbewust tienduizenden prikkels. Laat een goed idee niet verloren gaan. Zorg dat je een opschrijfboekje bij de hand hebt of spreek je idee in op je smartphone.
• Neem de tijd: brainstormen onder tijdsdruk is niet voor iedereen weggelegd. Geef ideeën de ruimte om te ontspruiten, te ontkiemen en te laten bloeien.
• Blokkeer negatieve invloeden: tijdens een brainstormsessie zijn alle ideeën welkom. Ook gekke ideeën. De beoordeling vindt pas later plaats. Misschien schuilt in een gek idee wel de kiem van de uiteindelijke oplossing.
• Brainstorm gestructureerd: laat een voorzitter de brainstormsessie inleiden/begeleiden, zorg voor een duidelijke, afgebakende vraagstelling  en kies voor beproefde brainstormtechnieken om anders te denken en te kijken.

Doe maar gek!

Terug naar de inspiratiedag. Priemende blikken en harde woorden zijn soms veel pijnlijker dan fysiek geweld. Gelukkig was Suzanne daar tijdens de workshop even niet mee bezig. Ze genoot met volle teugen van de oefening ‘Silly walks’.  Ze deed gek en het was heel gewoon. De tranen stonden op haar wangen. Ze omhelsde de cursusleidster en gaf haar na afloop drie, dikke kussen. Een workshop Creativiteit kan veel los maken. De les die we geleerd hadden, luidde: ‘Doe maar gek! Dan doe je al gewoon genoeg! Voor veel gewoontedieren lijkt me deze les nog niet zo gek. Zelf loop ik voorop. Loop je mee? Hulp nodig? Bel (06) 53 22 60 82 of vraag een incompany training Creatief denken of brainstormsessie aan.